Wasiir ka tirsan dowladda Federaalka Hindiya ayaa sheegay dagaalki toddobaadkan xadka ku dhex maray labada dal iney Shiinaha ay uga dileen ugu yaraan 40 askari.
Labada dal ee ku hubeysan hubka Niyuukilarka Axaddii wuxuu dagaal ku dhex maray xad ay labada dal wadagaan.
Shiinaha ayaan dhankeeda weli ka hadlin qasaaraha dagaalkaasi ka soo gaaray, dagaalkaasi oo ay ciidamada labada dal ay gacan isula tageen.
Dagaalka ayaa Beijing iyo Delhi ku dhex maray dhulka buuraleyda ee Galwan oo ay labada dal sida weyn isugu hayaan dal kastana uu lahaanshaha dhulkaasi sheegto.
“Dhanka Hindiya haddii ay 20 askari ay ka shahiideen, Shiinahana ugu yaraan dagaalka waxaa ka soo qaaray qasaara laba jibbaar ah” ayuu yiri wasiirka gaadiidka iyo waddooyinka ee Hindiya V.K.Singh oo u warramayey TV News24.
Singh oo horay u ahaa saragaal milatariga Hindiya ka tirsan ayaan hadalkiisaasi wax caddeyn ah u keenin.
Wuxuuna Sheegay taariikh ahaan dalka Shiinaha inuu weligii qiranin qasaara dagaal ka soo gaaray, tani iyo dagaalki Hindiya iyo Shiiaha dhexmaray 1962-kii.
Warbaahinta afka dowladd Shiinaha ku hadasha ee Global Times waxay mar sii horreysay sheegtay inuu Shiinaha dagaalkaasi qasaara ka soo gaaray balse qasaarahaasi waxa uu yahay faahfaahin kama bixin.
Singh wuxuu sheegay Hindiya ciidamada Shiinaha ee dhulka Hindiya ku go’doonsanaa iney ku wareejiyeen Shiinah iyada oo ay xiisaddu weli taagan tahay.
Wasiirka gaashaandhigga Hindiya Bharat Bhushan Babu ayaa ka gaabsaday inuu wax ka yirahdo hadalka Singh ka soo yeeray.
Ra’isal wasaaraha Hindiya colaadda muxuu ka yiri?
Ra’isal Wasaaraha Hindiya Narendra Modi wuxuu sheegay wakhti xaadirkan iney jirin ciidama shisheeye oo ku sugan xadka Hindiya iyo dhul laga qabsaday toona.
Dalka Shiinaha qasaaraha ka soo gaaray dagaalka ciidamada Hindiya ay la galeen wax war ah kama soo bixin, tani iyo marka uu labada dal uu iska horimaadka uu ku dhex maray xadka Himalayan ee ay labada dal isku hayaan.
Labada dal oo ku hubeysan hubka Niyukilarka ayaa dalba dalka kale uu ku eedeeyey inuu xadka soo tallaabay dagaalkana uu billaabay.
Hindiya waxay sheegtay labada dalba qasaara inuu ka soo gaaray dagaalki ku dhexmaray buuraleyda Galwan ee ku yaalla Ladakh.
Ra’isal Wasaaraha Hindiya Narendra Modi oo Jimcihi shacabka dalka Hindiya telefishiinka kala hadlay wuxuu sheegay ciidamada Hindiya iney amar buuxa u haystaan “iney qaadaan tallaabbo kasta oo milatari” oo ay ku difaacayaan xuduudaha dalka Hindiya.
“Dalka Hindiya wuxuu si aad ah uu uga xumaaday ugana carooday tallaabbadii u Shiinaha ku dhaqaaqay, “ayuu yiri, isaga oo intaa ku daray “Hindiya nabad iyo saaxibtinimo iney dooneyso balse ay qaranimadeeda gorgortan ka galeyn.”
Mr Modi oo ka hadlay dagaalki Isniinti dhacay wuxuu sheegay, “iney gudaha xuduudda Hindiya xoogag shisheeye ku sugneen dhul ay Hindiya leedahayna aan la qabsan”.
Labada dal ayaa waxay 1996-kii ay galeen heshiis xadka ay labada dal isku hayaan ka manuucaya hubka iyo waxyaabaha qarxa.
Wararku waxay intaasi ku darayaan dagaalka xadka ku dhexmaray cidamada Hindiya kuwa Shiinaha in lagu dhaawacay ugu yaraan 76 askari oo Hindiya ah.
Warbaahintu waxay sheegeen ciidamada labada dal inuu dagaalka ku dhex maray dhul buuraleeyn uu badkiisa gaarayo 4,300 mitir, halka ay ciidamada qaar dagaalka marka uu dhacay ay ku daateen wabiga Galwan oo qabowgiisa eber uu ka hooseeyo.
Maxaa dhacay intii ay socdeen isku dhacyada?
Ugu yaraan 20-askar oo u dhalatay dalka Hindiya ayaa lagu dilay dhacdadii habeennimadii Isniinta.
Dhacdadaasi waxay ka dhacday buuralleyda Galwan ee gobolka lagu muransan yahay ee Ladakh.
Dowladda Shiinaha ayaa ku eedeysay ciidamada Hindiya in ay labo jeer ka soo tallaabeen xuduudda, iyagoo “carreysanna ayna weerarayaan shaqaalo u dhashay Shiinaha oo nawaaxiga xadka ku sugnaa”.
Labada dhinac ayaa ku adkaystay inaan wax rasaas ah aysan dhicin. Saraakiisha dalka Hindiya ayaa meesha ka saaray tirada dagaallamayaasha oo gacmaha ku haysta ulo bir ah iyo dhagaxyo.
Waxaa jiray warbixino sheegaya khasaaraha soo gaaray Shiinaha, balse si rasmi ah looma xaqiijin karo.
Saraakiisha militariga ee labada dal ayaa markii dambe kulmay, si ay “u dejiyaan xaaladda”, ciidamada Hindiya ayaa sidaasi sheegay.
Waa maxay sababta ay u dagaalamayaan?
Militiriga labada dal, ayaa muddo tobannaan sano ah isku heystay dhulka aadka u sarreeya ee buuraleyda ah, oo u badan gobol aan la degganeyn.
Ciidammadoodu ayaa si fool ka fool ah isaga hor imaanayay meelo badan oo ah illaa 3,440km (2,100-mile, waana xadka ay wadaagaan.
Iskahorimaadka ayaa yimid,kadib markii bilihii la soo dhaafay ay xiisado ka dhasheen waddo cusub oo Hindiya laga dhisay oo ku taalla magaalada Ladakh, iyada oo la raacayo Khadka Tooska ah ee kala qaybiya labada dhinac ee xuduudda.
Taasi ayaa ka careysiisay Shiinaha, oo ciidan geeyay halkaas, waxayna kaabayaal gar ah ka dhiseen dhulkeeda lagu muransan yahay, taas oo keentay in labada dhinac ay ciidamadooda ku soo dhowaadaan ayna sii kordhiyaan halista dagaallada.
Maxay arrintan muhiim u tahay?
Labada dhinacba waxay u arkaan deegaanka uu yahay mid muhiim ah, xag dhaqaale iyo mid milatariba.
Hadduu midkoodna uu waddo helin, wuxuu iska hor imaatinkaas cawaaqib xumo ku yeelan karaa gobolka ay ku isku khilaafsan yihiin.
Nolosha lagu weynayo dagaalka ayaa sare u sii qaadeysa xaaladaha cakiran. Dhimashadaas ayaa la rumeysan yahay inay tahay tii ugu horreysay muddo 45 sano ah oo ka dhacda xadka u dhexeeya Hindiya iyo Shiinaha. Waxay dagaallameen hal mar oo keliya, sannadkii 1962, markii Hindiya ay la kulantay guuldarro aad u xun.
Sidee arrintan khatar u noqon kartaa?
Waa halis aad u daran, haddii dadaalka deminta collaadda uu fashilmo.
Maalmihii la soo dhaafay, jeneraallo ciidan oo ka kala socda Hindiya iyo Shiinaha ayaa ku lug yeeshay wadahadallo loogu talagalay xalinta dagaalka xadka.
