Ra’isal Wasaaraha Itoobiya Dr Abiy Axmed Cali ayaa soo jeediyey afar talabixin oo uu ku sheegay iney suuragalineyso doorashada dib loo dhigay iney qabsoonto.
Wuxuuna Dr Abiy sheegay doorashad dib loo dhigay iney ku dhici karto afar talo midkood in la raaco.
Doorashada guud ee dalka Itoobiya iney ka dhacdo sanadkan 2020 ayaa dib loo dhigay kaddib marki dib loo dhigay Cudurka safmarka ee Covid-19 ee soo gaaray dalka Itoobiya.
Hase yeeshee, xisbiyada mucaaradka ee ka jira dalka Itoobiya waxay sheegeen afarta talo uu soo jeediyey Ra’isal wasaaraha iney ahayn kuwa wanaagsan.
Maxay yihiin afarta tala bixin uu Ra’salaaha soo jeediyey?
1. In Golaha Wakiillada Shacabka la kala diro
Dr Adam wuxuu sheegay golaha wakiillada oo la kala diro haddii si kale loo dhigo iney ka dhigan tahay muddada golaha uu shaqeynayo oo soo dhammaato balse dowladda ay u saamaxeyso howlaheeda caadiga ah iney si wadato.
“Golaha xildhibaanada xataa haddii la kala diro golaha wasiirradu sidooda ayey u sii shaqeynayaan” ayuu yiri.
Dastuurka Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ee Federaalka Itoobiya qodobkiisa 60-aad wuxuu dhigayaa Ra’isal wasaaraha inuu golaha wakiillada shacabka uu kala diri karo inta aysan u dhammaan xilliga la soo doortay si ay doorasho u dhacdo.”
“Uma maleynayo talobixinnada doorashada ku saabsan uu Ra’isal wasaaraha soo jeediyey qodobkan munaasab iilama muuqdo” ayuu yiri.
“Waxa ugu weyn ee uu la kulmi karo dal barlamaankiisa kala dirayna waxaa weeye dowladda jirta ineysan yeelaneyn awood buuxda oo ay dalka ku maamusho maadaamaa kaalintii sharci dajineed ee golaha ay meesha ka baxeyso.
“Wakhti xaadirkanna waxaa dowladda Itoobiya horyaalla arrima badan oo ay ka mid yihiin Covid-19, muranka biya xireenka ee Masar kala dhaxeeya Itoobiya iwm oo dhammaantod u baahan karo sharciyo iyo xeerar in loo soo saaro” ayuu yiri.
2. In xalad degdeg ah lagu dhawaaqo
Sida uu dhigayo dastuurka dalka Itoobiya qodobkiisa 93-aad awoodda ku dhawaaqidda xaaladda degdegga waxaa iska leh golaha wasiirrada Federaalka ayuu yri Dr Adam.
“Haddii xalad degdeg ah lagu dhawaaqana dowladdu waxaa laga yaabaa iney hesho awoodo dheeraad ah oo qodobbada dastuurka qaar u dabcinayo”.
“Doorashana waxay dhici kartaa markay dhammaato xaaladda degdegga ah, wxaaa loo baahan yahay in la ogaado doorasho iney maalin ku dhicin balse ay u baahan tahay marxaladihi loo baahnaa iney soo marto si ay u noqoto mid xor iyo xalaal ah” ayuu yiri.
3. Dastuurka in wax laga beddelo
Dr Henok wuxuu sheegay dowladda si ay doorasho u qabato inaan dastuurka wax looga beddeli Karin.
“Dowladdu xilligeeda waa shan sano si muddo xileedkeeda 6 bilood ama wixi la mid ah looga kordhiyana dastuurka wax loogama beddeli karo” ayuu yiri Dr Henok.
Arrinta wax ka beddelidda dastuurka waxaa ka dhlan karta khilaaf dhibaata hor leh ayeyna dadlka Itoobiya u horseedi karta, tusaale ahaan qodobka 39-aad ee dastuurka waxaa jira dad doonaya in dastuurka laga saaro, halka ay jiraan dad aan dooneyn in qodobkaasi la taabto, marka dastuurka in wax laga beddelo ma aha mid sahlan laguna degdegi karo ayuu yiri Dr Henok.
“Dastuurka in wax laga beddelo haddii loo baahdo waa in marka hore la isku waafaqaa waxa dastuurka laga beddelayo iyo sababta looga beddelayo.”
4. Dastuurka oo faahfaahin laga bixiyo ama la micneeyo
Sida uu dhigayo dastuurka dalka Itoobiya uu ku dhaqmo awoodda faahfaahinta iyo micneynta dastuurka waxaa awood u leh golaha federeeshiinka ee dalkaasi.
Golahana wuxuu si gaar ah uu golaha ugu xilsaaray guddiga joogtada ee tarjumidda dastuurka”.
“Dowladda waxay codsi u gudbineysaa golaha federeeshiinka goluhuna codsiga isaga oo ka duulayo ayuu go’aan ka gaarayaa codsiga ay dowladda u soo gudbisay ee ah micneynta dastuurka” ayuu yiri.
Dr Adam iyo Dr Henok waxay isku raaceen iney adag tahay afarta talo bixin uu Ra’isal wasaare Dr Abiy uu soo jeediyey in la yirahdo talobixintaas ayaa ku habboon iney doorasha dhacdo balse xalka ugu dhow wuxuu yahay xisbiyada siyaasadeed ee dalkaasi ka jira iney ka wadaxaajoodaan doorashada iyo sida ay ku dhici karto oo ugu habboon.
“Sideedaba siyaasad waa dhinacyada ay quseeyso oo isku afgarto” ayuu yiri Dr Henok Gabbisa.
