Madaxweyne Donald Trump ayaa farriin uu soo dhigay bartiisa twitterka waxa uu ku sheegay inuu saxiixi doono amar madaxweyne oo si kumeelgaar ah loogu hakinayo in soogalootigu ay yimaadaan waddanka Mareykanka coronavirus awadii.
Farriintan oo uu soo dhigay xilli dambe oo xalay ah, ayaa waxa uu ku sheegay in go’aankaas uu gaaray kaddib “weerrarka uu ugu yeeray inuu soo qaaday cadawga aan la arkayn” – taas oo ah magac uu ugu yeero xanuunka coronavirus – iyo “baahida loo qabo in in lagu dhowro shaqooyinka” ay hayaan muwaadiniinta Mareykanka.
Wax faafaahin ah oo intaasi dheer kuma uusan darin farriintaas uu Trump soo dhigay bartiisa Twitterka.
Hasayeeshee ma ay cadda waxa uu madaxweynuhu dhab ahaantii ula jeeday iyo in ay u suurageli doonto inuu qaado tallaabo aanan hore loo arag.
Mareykanka ayaa waxa uu diiwaangeliyay 782,159 oo xaaladood oo cudurka Covid-19 ah, halka dhimashaduna ay marayso 41,816.
Dadka dhaleeceeya maamulka Trump ayaa waxa ay sheegayaan in madaxweynuhuu uu cudurkan safmarka ah u adeegsanayo inuu howlgal ku fuliyo muhaajiriinta.
Dowladda Mareykanka ayaa waxa uu xadka uu la wadaago waddanka Mexico u musaafuriyay in ka badan 6,300 oo ah muhaajiriin iyadoo isticmaalaysa awoodaha degdega ah ee loogu talagalay in lagu xakameeyo faafitaanka cudurka coronavirus, saraakiisha ayaa sidaasi sheegtay.
Tallaabada caafimaadka bulshada ee 21-ka Maarso ayaa mas’uuliyiinta waxa ay u ogolaanaysaa inay meel iska dhigaan sharciga muhaajiriinta, oo ay dadajiyaan hannaanka dalkaas dadka loogaga saarayo.
Hadalkan ugu dambeeyey ee Mr Trump ayaa imanaya xilli Aqalka Cad ee looga arrimiyo dalkaas uu sidoo kale ku doodayo in heerkii ugu xumaa ee cudurka safmarka ah la soo dhaafay dalkana uu haatan dib u bilaabayo inuu furfurmo.
Mareykanka ayaa waxa ay Canada iyo Mexico isku afgarteen in la sii dheereeyo xaddidaadaha lagu soo rogay xadka ee la saaray safarrada aan asaasiga ahayn ilaa ugu yaraan bartamaha bisha may.
Sidoo kale waxaa si wayn loo xaddiday safarradii Yurub iyo Shiinaha walow dadka haysta dalkugalka shaqo ee mudada kooban, ardayda iyo ganacsatada aanay ku jirin.
Sababaha ka dambeeya tallaabadan
Dedaallada Donald Trump uu ku doonayo in dalkiisa uu ka maamulo baraha bulshada ay ku wadaxiriirto ayaanay aheyn kuwo sida ay tahay loo qaadan karo, oo ficilladiisa Twitterka ayaa waxa ay muujinayaan in go’aannadiisa uu halkaas soo dhigo ay dhinacyo badan isugu jiraan. Xogta ah in si ku meelgaar ah loo hakiyay dhammaan soogalootiga oo uu ku dhawaaqay saacado un ka hor saqdii dhexe ee habeenkii Isniinta, ayaa waxa ay farriin cad u tahay heerka sharciyadda tallaabooyinkiisa.
Illaa haddase ma qarsoona in madaxweynaha iyo dhowr taliye oo muhiim ah, ay leeyihiin aragti dheer oo ku aaddan soogalootiga taas oo ah in aanay qarankaas wax dan ah ugu jirin, balse ay dulsaar ku yihiin. Qoraalka uu Twitterkiisa soo dhigayna ayaa muujinaya in tallaabada aanay ahayn oo kaliya in la ilaaliyo caafimaadka dadweynaha balse sidoo kale “shaqooyinka muwaadiniinta Ameerikaanka ah” taas oo uu qoraalka ku sii adkeeyay.
Shaki badan kuma jiro in qorshaha, qaabkey rabto ha noqotee, in si weyn ay uga soo horjeesan doonaan kooxaha u ololeeya soogalootiga, dadka leh danaha ganacsi iyo dadka ay mabaadii’da isku diiddan yihiin madaxweynaha. Arrintaas oo aanan wax badan u dhimayn nin jecel inuu bilaabo dagaal dhinaca siyaasadda ah iyo inuu guluf ku qaado dadka isaga ka soo horjeedo markasta oo ay suuragaltahayba.
Shan sanadood ka hor, madaxweynaha ayaa ololihiisa ku galay qorshe xooggan oo uu kaga soo horjeeday muhaajiriinta, oo ay ku jirtay in gebi ahaanba la mamnuuco in Muslimiinta ay dalkaasi galaan. Haatan, iyadoo ay doorasho soo dhawdahay ayaa waxa uu qaadayaa tallaabo noocaas oo kale ah.
Maxaa ugu dambeeyay Mareykanka?
Gelinkii hore ee Isniintii, barasaabyada Xisbiga Dimuqraadiga ayaa waxa ay Aqalka Cad waydiisteen inay dadka ku booriyaan inay raacaan amarrada ah inay guryaha joogaan xilli dibadbaxyda loogaga soo horjeedo xaddidaadaha ay awood ka heleen madaxweynaha.
Mr Trump ayaa waxaa lagu eedeeyay inuu wado kicin mucaaradad kaddib markii uu amaanay dibadbaxayaasha, halka uu dadka u sheegay in barasaabyada ay howsha xaddidaada madax ka yihiin.
Waxa uu taageero u muujiyay dibadbaxayaashii maalmihii la soo dhaafay, xitaa xilli ay barasaabyada gobollada ay raacayeen talada Aqalka Cad ee aheyd in si badqab uu ku jiro qeyb qeyb loogu furo dhaqaalaha.
Mr Trump oo ay doorasho ku soo foodleedahay bisha Nofeembar ayaa todobaadkii la soo dhaafay waxa uu bartiisa Twitterka soo dhigay farriin uu ku sheegay in ay tahay in la xoreeyo dhowr caasimad goboleed. Axaddii mar uu ka warbixinayay coronavirus ayaa waxa uu sheegay in dadka ku dibadbaxaya tallaabooyinka kalafogaanshaha bulshada ee barasaabyadu ay soo saareen ay yihiin “dad wanaagsan”.
“Noloshii baa laga qaatay,” ayuu yiri. “Dadkaasi dalkayaga ayey jecelyihiin, waxa ay doonayaan inay dib ugu laabtaan shaqooyinkooda.”
