Si gaar ah, Soomaalidu waxay u safri jireen aqoonta ilaa xilli dhow si ay ugu dhawaadaan oo ay u ag fadhiistaan macalinka. Aqoonta ugu badan ee ay doonan jireen waxay ahayd aqoonta diinta. Waxaa loo tegi jirey ama loo xeraysan jirey culimo meelo fog loogu safri jirey. Ardayga diinta baranaya wuxuu wax ku bilaabi jirey loox inuu ku qorto quraanka.
Khadka uu wax ku qorayo isagaa gacantiisa ku samaysan jirey. Qalinka isagaa soo qoran jirey. Meelaha qaar xataa looxa isagaa samysan jirey. Inta badan macallinka keliya ayaa haysan jirey kitaab oo ardaydu iyagoon weligood kitaab yeelan ayey dhammayn jireen quraanka. Habkaas wax loo barto wuxuu aad isugu dhaweyn jirey ardayga iyo macallinka iyo weliba cilmiga la baranayo.
Teknoolojiyada iyo waxbarashada casriga ah
Horumarka teknoolojiga ayaa in muddo ahba suurta gelinayey in dad kala fog aqoon is weydaarsadaan taasna waxaa ka faa’iidaystay xarumo aqooneed oo bilaabay inay ardaydooda kula xiriiraan qalab iyo adeeg ay foogaanta wax uga baran karaan. Xilligan hadda lagu jiro, ee isu dhawaantii laga dayriyey, dadkiina la faray inaanay isugu iman meel ay xanuunka coronavirus isku dhaafsan karaan, waa muhiim in xarumaha waxbarasho la yimaadaan hanaan iyo adeegyo ay ku maamuli karaan sii socoshada gudbinta aqoonta waqtiyada xanuunada faafa dartood lagu kala maqan yahay.
Waxaa lama huraan ah in la helo hab loo sii wadi karo waxbarshada iyadoo aan tayadeedii la dhaawacayn. In kastoo cimibaarisyo badan lagu ogaaday in ardyga fogaanta wax ka bartaa uu ka derejooyin sarreeyo kuwa fasalka wax ku barta, haddana cilmibaarisyahaas waxaa laga yaabaa inaanay eegin dhinacyo kale oo ay ka mid tahay in ardayda fogaanta wax ka barataa ay u badan yihiin kuwo shaqeeya oo inta badan barta wax ay awalba khibrad shaqo u lahaayeen oo ay doonayaan inay shahaado cilmi u helaan. Tasoo jirta, ayaa haddana daraasadahaas laga qaadan karaa in aan aqoonta fogaanta lagu bartaa, ugu yaraan, ka tayo hoosayn tan fasalka lagu qaato.
Tayada Aqoonta
Waxaa dhici karta in manhajka wax laga beddelo oo dib loogu habeeyo si ardaygu isu maamuli karo oo keligiis u sii wadan karo aqoonta gaar ahaan ardayga la qabsaday inuu weligiis macallin soo hor fadhiyo. Caqabadda ugu weyn ee waxbarshada fogaanta waxaa lagu tilmaami karaa in ardaygu waqtigiisa maamuli kari waayo oo uu markaas isla keeni waayo waxbarashadii iyo hawlihiisii kale. Guriga ama xafiiska shaqadu haddaanu ardayga u saamaxayn inuu helo meel iyo jawi uu keligiis wax ku barto, iyaduna waxay hoos u dhigi kartaa tayadii aqoonta uu qaadanayey iyo derejadii ardayga.
Waxaa iyaduna muhiim ah in waxbarashada fog ee ilmaha iyo dadka qaangaarka ah si kala duwan loo qorsheeyo. Ilmuhu wuxuu kaga duwan yahay qofka weyn inaanu garan karin muhimmadda waxbarashadu u leedahay iyo sababta uu u yimaado iskuulka. Waxaa marka adkaanaysa in uu macallin la’aan u soo jeesto tacliinta inta uu hor fadhiyo qalabka fogaanta wax looga barayo. Taasi waxay xarunta waxbarashadu ku ku khasbaysaa inay ku talo gasho in ay dhici karto inaan ardayda yaryari ula socon doonin waxbarshada sidii loo baahnaa.
Waxaa muhiim ah in xarunta waxbarashadu si baaxad leh u eegto dhammaan wixii caqabad ka hor iman kara ardayda, ha noqoto awoodda ay u leeyihiin inay helaan qalab, xawaaraha internetka degaanka ay joogaan, helitaanka barnaamijyada ay wax ku baranayaan, IWM. Adduunka oo dhan ayaa maalmahan u badan in fogaan la isugu adeego. Qalabka iyo barnaamijyada fududeeya fogaan adeegguna waa badan yihiin in badan oo ka mid ah barnaamijyadaasuna waa bilaasha oo xaruntu uma baahna inay kharasha badan geliso. Ha yeeshee, in la is barbar dhigo qalab iyo barnaamijyo kala duwan oo markaas la eego kan ugu habboon xaaladda macallimiinta iyo ardayda waa muhiim. Waa laga yaabaa in maadooyin kala duwan loo kala gudbiyo siyaabo kala duwan ama loo fasaxo macallimiinta inay adeegsadaan barnaamijkii ay u arkaan inuu ugu habboon yahay iyaga iyo ardaydooda.
Qish la’aan
Qaadidda iyo ilaalinta imtixaannada ayaa iyaduna dhib kale la imaan karta. Laakiin waxaa jira iyaguna barnaamijyo awood u siinaya inay yareeyaan fursadda ardaygu ku heli karo inuu wax qisho. Tusaale ahaan waxaa barnaamijka la geliyaa kun su’aalood oo hal maaddo wada ah. Marka imtixaanku bilawdo waxaa barnaamijku qabanayaa waqti uu isku qufulayo marka la gaaro saacaddii uu dhammaan lahaa. Markaa ardaygu wuxuu ku khasban yahay inuu waqtigaas ku dhammeeyo su’aalaha.
Taas keliya maaha, ee kunkii su’aalood konton ka mid ah ayaa isaga u soo baxaya halka arday kalena konton kale u soo baxayaan. Barnaamijyadu waxay maamuli karaan in ay si miisaaman ardayda ugu soo bandhigaan su’aalo isu dhigma laakiin kala duwan.
Waa muhiim in waxbarashada fog ee ilmaha iyo dadka qaangaarka ah si kala duwan loo qorsheeyo. Ilmuhu wuxuu kaga duwan yahay qofka weyn inaanu garan karin muhimmadda waxbarashada
Waxaa kaloo imtixaanka lagu beddeli karaa in ardayga loo diro inuu soo xalliyo mushkilad la xiriirta maaddada uu dhiganayo oo markaas loogu yeeri karaa inuu isagoo laga arkayo fiidiyow, sharraxaad ka bixiyo qoraalkiisa ama ka jawaabo su’aalo la xiriira mushkiladdii la siiyey iyo sidii uu u soo xalliyey.
Aqoonta u baahan in ardaygu qalab gaar ah u adeegsado imtixaanka sida qalabka kala duwan ee loo adeegsado injeernimada ama caafimaadka, waxaa adkaanaysa in ardaygu guriga ku sameeyo waayo qalabkaas badankiisu ma sahlana in guryaha la dhigto. Waxay markaas noqonaysaa in xaruntu sidii ugu habboon ee ay ku hubin karaan in ardaygu adeegsan karo qalabkaas ka fekeraan oo go’aammo ka soo saaraan.
Gebagebadii, masuuliyadda dhammaystirka iyo toosinta waxbarashada waqtiga hadda lagu jiro kuma eka oo keliya xarunta waxbarashada. Waxaa masuuliyadda wax ka qaadanaya shirkadaha adeegga tamarta (korontada), kuwa isgaariisnta (internetka) iyo xataa warbaahinta.
Haddii ay dhici karto in ardayda qaarkood aanay heli karin internet, waxaa warbaahintu tacliinta ku baahin kartaa idaacadaha iyo taleefishinka. Si kasta ha ahaatee, , waxaa muhiim ah in ardaygu xil iska saaro barashada aqoonta iyo gudbinta imtixaanaadka.
Xarunta u xilka saaran waa inay ardayga u fududayso aqoonta. Ardayga ayaa laga rabaa inuu ogaado qiimaha aqoonta iyo inuu isagu si sharaf leh wax u barto. Aqoonta aad khiyaamo ku gudubto, waxaa laga yaabaa inay iyaduna kaa aargudato oo maalin aad u baahan tahay ku khiyaanto.
Cabdulqaadir Diiriye waxa uu macalinka yahay Jaamacadda Jubail University College ee dalka Sacuudi Carabiya. Wuxuu dhigaa Nidaamka Xogta Maamulka (Management Information Systems)
