Wasiirka amniga ee dowlad goboleedka Jubbaland, Cabdirashiid Xasan Cabdinuur, oo loo yaqaanno Janan, ayaa goor dhaweyd oo maanta ah soo gaaray magaalada Nairobi ee caasimadda u ah dalka Kenya, sida ay xaqiijisay laanta Af Soomaaliga ee BBC-da.
Ilo xog ogaal ah ayaa BBC-da u sheegay in diyaarad khaas ah oo ay mas’uuliyiin kale oo ka tirsan maamulka Jubbaland la socdeen looga soo qaaday magaalada Kismaayo.
Janan oo baxsashadiisa si weyn loo hadal hayay ayaa la sheegay inuu hadda nabad qabo, wuxuuna ka gaabsaday inuu warbaahinta la hadlo.
Cabdirashiid Janan oo dhawan ka baxsaday xabsi ay ku heysay Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa galinkii hore ee maanta la sheegay in uu gaaray magaalada Kismaayo, sida ay ku warrameen mas’uuliyiin ka tirsan maamulka Jubbaland.
Sida ay booliska Soomaaliya sheegeen, Janan ayaa ka baxsaday xabsigii uu ku xirnaa ee Muqdisho, 28-kii January ee 2020-ka.
Telefishinka ay leedahay dowladda Jubbaland ayaa ku warramay in Janan uu hadda Kismayo ku sugan yahay.
Sida ay wararka sheegayaan, Cabdirashiid Janan wuxuu Kismaayo ku gaaray doon, balse ma cadda meesha ay doontaas ka soo qaaday.
Janan waxaa la xiray bishii August, 2019-kii waxaana lagu eedeeyay dambiyo culus” oo uu galay. Tan iyo xlligaas, hal mar ayaa maxkamad la horgeeyay.
Dowladda jubbaland waxay xariggiisa ku tilmaamtay afduub.
Ku xigeenka taliyaha booliska Soomaaliya, Sareeye-guuto Zakiya Xuseen, ayaa Talaadadii shaacisay in uu xabsiga ka baxsaday wasiirka amniga Jubbaland, Cabdirashiida Janan. Waxay sidoo kale sheegtay in laamaha amniga ay ku raad joogaan Janan.
Wasiirka Amniga Jubblanad waxaa lagu eedeeyay inuu gaystay tacaddiyo ka dhan ah aadaha; waxaa ka mid “in uu dilay dad maxaabiis ahaa oo u xirnaa maamulkiisa”, sida ay sheegeen hay’adaha u dooda xuquuqda aadanaha.
Hay’ad u doodda xuquuqda aadanaha ayaa sheegtay in wasiirka amniga Jubbaland ay tahay “in uu gurto miraha cadaaladda ee ay helaan dadkii uu dhibaatada u geystay”.
Hay’adda Amnesty International oo u dooda xuquuqda aadanaha ayaa sheegtay in Cabdirashiid Janan “looga shakisan yahay in uu masuul ka ahaa dembiyo ka dhan ah shuruucda caalamiga ah iyo xadgudubyo halis ah oo ka dhan ah xuquuqda aadanaha”.
Balse, Bishii Juun ee sannadkii 2019-kii ayay soo shaacbaxday warqad ay soo saartay Maxkamadda Gobolka Banaadir oo ay ku burinaysay dacwad Cabdirashiid Janan ka taallay maxkamadda kaas oo uu soo gudbiyay Xafiiska Xeer ilaalinta Qaranka ee Soomaaliya.
Qoraal ka soo baxay Maxkamadda oo ku astaysnaa 30 kii bishii Abriil ee isla sannadkan ayaa lagu sheegay in maxkamadda ay burisay amar soo qabasho ah iyo horkeenid maxkamadeed oo horay maxkamaddaasi uga soo baxay.
Soo shaacbixii Janan
Bartamihii sagaashameeyadii ayuu isagoo da’yar waxa uu ku biiray ururkii Al-Itixaad ee gobolka Gedo kaas oo waqtigaas la dagaallamayay ciidammada Itoobiya ee gacanta siinayay kuwii ururkii SNF ee la wareegay degmooyiinka Baledxaawo, Doolow iyo Luuq ee gobolkaasi.
Muddo ka dib, markii laga adkaaday ururka Al-Itixaad, Cabdirashiid Xasan Cabdinuur (Janan) wuxuu dhexdhexaadin ka dib, uu dib ugu laabtay magaalada Doolow ee Soomaaliya halkaas oo uu ka talin jiray maamul gacan saar la lahaa dowladda Itoobiya.
Waa halka uu ka helay fursaddiisa maamul. Waxaa muddo yar ka dib loo magacaabay gudoomiyaha degmada Doolow, taasna waxay u sahashay inuu udub dhexaad u noqdo siyaasadda gobolka Gedo oo intiisa badan ay gacanta ku hayeen ciidammada Itoobiya.
Mudadii uu maamulayay magaalada wuxuu wax badan ka qabtay ammaanka iyo in xarun uu degmada uga dhigay hay’adaha samafalka ee ka shaqeeya Koonfurta Soomaaliya taas oo fursado shaqo u abuurtay dhalinyarada deegaankaasi.
Dagaallada uu ka qeybgalay
Cabdirashiid Janan waxaa la sheegaa inuu dagaallo kala duwan ka qeybgalay.
Sagaashameeyadii wuxuu ka mid ahaa dhalinyaradii u dagaalami jirtay ururka Al-Itixaad ee ka soo horjeeday ciidammadii Itoobiya ee Gedo soo galay, kaas oo uu ka soo helay khibraddiisa dagaal walow aanan la ogayn tirada dagaallada uu waqtigaas galay.
Markii uu noqday gudoomiyaha degmada Doolow, waxa uu bilaabay inuu abaabulo ciidamo isaga ka amar qaata oo daacad u ah kuwaas oo ay u tababareen una qalabeeyeen ciidammada Itoobiya.
Dagaalladii ugu cuslaana wuxuu la galay ururka Al-Shabaab oo muddadaas haystay inta badan degmooyinka gobolka Gedo.
Hasayeeshee Cabdirashiid Janan wuxuu ku dhaawacmay mid ka mid ah dagaalladii uu la galay ururka Al-Shabaab. Waxaa la sheegaa in dagaalkaasi uu Shabaab iyo ciidammadiisa ku dhexmaray inta u dhaxaysa magaalooyinka Luuq iyo Garbahaarey.
Shilkii gaari
Cabdirashiid Janan, bilowgii sannadkii 2015-kii, wuxuu dalka Itoobiya ku galay shil gaari. Dhaawac culus ayaa shilkaasi ka soo gaaray waxaana markii hore lagu dabiibay isbitaal ku yaalla dalka Itoobiya markii dambana dibadda ayaa loo sii qaaday.
Shilkaas wuxuu saameeyay caafimaadkiisa. Cabdirashiid Xasan Cabdinuur waxaa wajigiisa ka muuqda raadka qalliinnadii lagu sameeyay intii lala tacaalayay.
Muddo ayuu ka maqnaa xafiiska awoodda badan ee uu ka hayay maamulka Jubbaland ee ah wasiirka amniga.
