Saacado ka dib markii uu madaxweyne Vladimir Putin soo jeediyay in isbaddal lagu sameeyo dastuurka, waxaa iscasishay xukuumaddii Rushka, jahwareer badanna wuu yimid.
Arrintii dhacday waxay ahayd mid aan la fileynin, oo xitaa wasiirrada dowladda kama aanay warqabin in xafiisyadooda la xirayo.
Tallaabadan ma waxay ka dhigan tahay nooca ay noqoneyso shaqada sannadka cusub – oo wixii hore la iska tuurayo, wax cusubna lala imaanayo?
Laakiin way iska caddeyd in Vladimir Putin, oo 67 jir ah, uu fikirkiisa baddalay. Iyadoo hadda 4 sano ay uga harsan yihiin xilliga uu xilka haynayo, uuna 20 sano maamulka kusoo guda jiray, waxaa hubaal ah inuu qorshe sii sameysanayo.
Hadda waxaa lasoo dhisayaa Dowlad cusub oo uu hoggaaminayo Mikhail Mishustin, oo ah ninkii hagaajiyay howlaha adeegga canshuur qaadista ee laga necbaa dalkaas, dhinaca kalena waxaa soo idlaatay howshii uu hayay nin garab u ahaa Mr Putin tan iyo markii uu madaxweynaha noqday.
Dmitry Medvedev wuxuu xitaa mar soo buuxiyay booska madaxweynaha muddo 4 sano ah, sababtoo ah dastuurka ma uusan u oggolaaneynin Mr Putin.
Mr Medvedev, oo ahaa ninka aan sida weyn loo aqoonin ee madaxa ka ahaa xisbiga midnimada Ruushka, si toos ah uma baxayo, laakiin xilka cusub ee loo dhiibay, oo ah ku xigeenka madaxa golaha amniga Ruushka waa mid aan ka fogeyn howlaha maamulka dalka.
“Waa hab uu dowladda uga agdhawaan doono isagoo aan maamulka shaqo ku lahayn. Taasi micnaheedu waa inuu dib u dagay kaliya, sababtoo ah golaha amniga waa xeyndaabka uu ku dhex jiro Putin”, sidaas waxaa yiri Alexander Baunov oo ka tirsan xarunta cilmibaarista arrimaha dibadda iyo amniga ee Carnegie Moscow Center.
Mr Putin wuxuu u socdaa hannaankii uu sameeyay markii uu wakhtigii labaad ee xilka madaxweynaha dhammeystay, markaasoo Dmitry Medvedev uu booska usii xajinayay. Laakiin markan madaxweynuhu ma qaban doono kursi aan waxba ka jirin oo Ra’iisul Wasaare ah. Hadda waxay u muuqataa in xilliga afaraad ee xilka madaxweynaha uu Mr Putin u yahay kiisii ugu dambeeyay.
Muxuu haddaba damacsan yahay?
Sida uu xaalku u muuqdo, in Putin uu mar kale soo wareegto waxay u baahan tahay in awood dheeraad ah la siiyo baarlamaanka – oo ka billaabaneysa inay iyaga soo xulaan Ra’iisul Wasaaraha, golaha wasiirradana ay ansixiyaan.
Laakiin taasna lafteeda ma dhici doonto. Sababtoo ah Mr Putin ayaa soo xushay Ra’iisul Wasaaraha baddalaya Mr Medvedev, baarlamaankana shaqadoodu waa inay ansixiyaan kaliya.
In awood dheeraad ah la siin karo baarlamaanka, wali ma cadda. “Waxay noqon doonaan isla xubnihii baarlamaanka, wax weynna isma baddali doonaan”, ayuu yiri Sergei Goryashko, oo ka tirsan BBC-da laanteeda afka Ruushka.
Waxa uu hadda madaxweyne Putin soo jeedinayo waa in shacabka ay afti u qaadaan isbaddal lagu sameeyo dastuurka – wuxuuna noqon doonaa codkii ugu horreeyay ee loo qaado tan iyo sanadkii 1993-kii.
Waxyaabaha kale eelaga yabao in madaxweyne Putin uu damacsan yahay ayaa waxaa kamid ah in uu doonayo in uu sameeyo dowlad dadban, taas oo awood ka heli doonta wax kabdelka lagu sameynayo dastuurka.
“Xaqiiqda ah in uu haatan furay doodda la xiriirta golaha qaranka ayaa waxy muujineysaa in uu doonayo in uu hirgeliyo gole oo leh awood, halkaas oo u wareegi karo marka uu xilka ka dego,” ayuu yiri Mr Baunov.
Xukuumadda Ruushka ayaa gebi ahaanba iscasishay markii madaxweyne Vladimir Putin uu soo jeediyay qorshe laga dhadhansan karo in uu xilka sii joogo mudo dheer.
Ra’iisul wasaaraha iscasilay ayaa sheegay in sababta ay isu casileen ay tahay sidii loo dardargelin lahaa qorshaha madaxweynaha, si Ruushka uu u yeesho waji cusub oo siyaasadeed.
Haddii wax ka badelka lagu sameynayo dastuurka oo loo qaadi doono afti dadweyne uu hirgalo, waxay horseedi doontaa in awoodda madaxweynaha ay ku wareegto baarlamaanka.
Madaxweyne Putin ayaa sida dastuurka uu dhigayo qorshuhu yahay in uu xilka ka dego sanadka 2024-ka, xilligaasi oo ay ku egtahay muddo xileedka afarta jeer ee uu tartamay, balse waxaa jira warar sheegaya in laga yaabo in uu mar kale doonayo in xil kale uu qabto, sababta dasturka uu u badelayana ay tahay sidaas.
Waxaa kale oo jira warar sheegaya in uu damacsan yahay in si dadban u maamulo Ruushka.
Mr Putin ayaa qorshaha cusub u gudbiyay baarlamaanka dalka Ruushka, xillii uu khudbad u jeedinayay labada aqal ee barlamaanka.
Ilo ku dhow Dowladda Ruushka oo ay BBC-da la hadashay ayaa sheegay in golaha wasiirrada aanay ka warqabin iscasilaada ra’iisul wasaaraha uu damacsanaa kahor ku dhawaaqista qorshaha cusub. Mana jirin cid fileysay in sidaas ay dhaceyso.
Hogaamiyaha mucaaradka ee Ruushka, Alexei Navalny ayaa kasoo horjeestay aftida xukuumadda dalkaas ay dooneyso in wax lagaga baddelo dastuurka, wuxuuna sheegay in afti walba oo dalkaas ka qabsoonta ay tahay mid aanan waxba ka jirin, ujeedkuna yahay sidii uu Putin xukunka u dheereysan lahaa.
