Kalfadhiga 45-aad ee baarlamaanka Puntland ayaa maanta ka furmay magaalada Garoowe kaas oo ku bilowday weji aad u kulul iyo su’aal uu madaxweynaha si adag uga jawaabay.
Kullanka oo uu ka qeybgalay madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni, ayaa lagu weydiiyay su’aal aad u kulul oo dadkii meesha fadhiyay ay ku tilmaameen “in madaxweynaha ay ka careysiisay”.
Waxaa jiray hadal hayn ku saabsan in “mooshin la geyn doono” fadhiga iyo in “khilaaf uu ka dhex jiro dowladda”. Balse taa bedel keeda hadallo kulul ayaa la isku dhaafsaday shirka.
Gudoomiyaha Baarlamanka Puntland, Cabdixakiim Maxamed Axmed (Dhoobo), ayaa furay kullanka isagoo sheegay “in madaxweynaha su’aalo la weydiin karo”.
Xildhibaan ka tirsan Baarlamaanka, Cawil Daad oo fursadda ka faa’ideystay ayaa madaxweynaha weydiiyay su’aal u muuqatay in uu aad uga “carooday” sida ay BBC Somali u sheegeen qaar ka mid ah xildhibaannada iyo dadkii kale ee kullanka lagu casuumay.
“Mudane Madaxweyne, waxaad xilka haysay sagaal bilood, wejiga dhabta ah ee xukuumadda aad hoggaamisana waxaa la moodaa in uu ku jiro maalmihii ugu dambeeyay ee muddo xileedkaaga,” ayuu su’aashiisa ku billaabay Xildhibaan Cawil.
“Mudane Madaxweyne, maadaama khilaafka adiga iyo madaxweyne ku xigeenkaagu uu soo noqdnoqday, oo uu yahay mushaakil dadka niyad xumi ku sii abuuray, soo kulama haboona in adiga iyo ku xigeenkaagu xafiiska baneysaan si aynu u badbaadino bulshadeenna?”
Balse inta uusan Madaxweyne Deni ka jawaabin su’aashaas, waxaa hadlay Gudoomiyaha Baarlamaanka oo yiri: “Idinkoo sharfan, madaxweynuhu waa madaxweynihiinii, su’aalahana ha ahaadeen su’aalo hufan oo sharfan oo aan weerar ku ahayn shaqsi, dalka iyo dadkana maslaxaddiisa ah. Sidaas ayaan codsanayaa”.
Intaa ka dib, Madaxweynaha Puntland Siciid cabdullaahi Deni ayaa ka jawaabay su’aasha wuxuuna yiri: “Xaqiiqda marka loo hadlo, dadka dalka xogtiisa haya ma ahan Baarlamaanka oo keli ah. Dalka xogtiisa waxaa haya dadka reer Puntland oo dhan”.
“Markaan xilka qabanay meesha uu dalka joogay waad og tihiin. Maanta waxa aan sheegeyno ma ahan warqado hadallo ku qoran; Waa wax xaqiiq dhab ah oo jira”, ayuu yiri Madaxweynaha.
“Amniga, meelihii ugu darnaa waxaa ka mid ah Boosaaso, waxaan filayaa in dad badan oo masuuliyiin ah ay Boosaaso ka yimaadeen. Waxaan ka rabaa Cawil inuu caddeyn dhab ah keeno meesha amniga daro darteed looga qanuuday”, ayuu yiri Deni.
Wuxuu intaa ku daray: “Gobolka Sanaag oo dhan, marka laga reebo magalada Yubbe iyo inyar oo la mid ah, gacanta Puntland ayay soo gashay muddadii aan xilka haynay”. Ka dib waxaa u shacbiyay tageerayaashiisii fadhiyay kullanka.
Isagoo sii xoojinayay hadalkiisa wuxuu yiri: “Waxaa maanta wasaaradihii dowladda oo dhan ay joogan magaalada Buuhoodle oo markaan xilka nimid uu khalkhal amni ka jiray”.
Wuxuuna sidoo kale ka hadlay tababarka ciidamada, baahinta mamulkiisa, sumcadda iyo horumarka dhaqaalaha iyo mushaar bixinta. Ka dib wuxuu dhalleeceeyay Xildhibaan Cawil iyo mamulkii hore wuxuu yiri: “Waxay ku guul dareysteen in ay bixiyaan mushaaraadka”.
Waxay markaa ka dib u muuqatay in buuqa mucaaradkiisa iyo shacabka taageerayaashiisa ay is dhexgaleen. Waxaana hadalka soo dhexgalay Gudoomiyaha Baarlamaanka oo dalbaday in xasilloonida la ilaaliyo.
“Gudoomiye waxyar”, ayuu yiri Deni oo doonayay in gudoomiyaha uu amuso si uu hadalkiisa usii wato.
Kullanka waxaa goobjoog ka ahaa qaar ka mid ah xildhibaannada Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya iyo Wakiillada Aqalka Sare, sida Cabdiraxmaan Faroole, madaxweynihii hore ee Puntland. Cawil Daad oo dib u soo laba kacleeyay wuxuu yiri “Gudoomiye su’aasheyda haka jawaabo madaxweynaha; meelo kale ayuu marayaa”. Laakiin waxaa loogu jawaabay in uusan “hadal dambe u furneyn”.
Laakiin madaxweyne Deni intaa kuma gaabsan ee wuxuu yiri “Waad aamuseysaa, nidhaamka dowladnimda haddadan racinna, adiga ayaa masuuliyaddeeda qaadaya”.
“Ma ahi nin lagu cabsiin karo in an waajibkeyga garan waayay, mana ahi nin loo sheegi karo danta iyo dawga dowladdani ay dooratay”, ayuu hadalka ku sii daray.
Ka dib madaxweyne Deni oo hadalkiisa soo afjaray ayaa fadhiga Baarlmanka isaga baxay. Waxaana la filayay in su’alo dheeraad ah ay weydiiyaan xildhibannada, balse taasi ma aysan dhicin.
Deni oo loo arko in uusan xiriir fiican la lahayn Dowladda Federeelka ee Soomaaliya, wuxuu gudaha Puntland ka wajahayaan mucaaradad kaga imaneysa qaar ka mid ah xildhibaannada iyo siyaasiyiin kale.
Sidoo kale, qaar ka mid ah go’annadii uu horey u garay, waxaa ka hor yimid madaxweyne ku xigeenkiisa, Axmed Karaash, inkastoo aan si dhab ah loo ogeyn, in la xalliyay khilaafkaas iyo in kale.
