Xoogagga maamulka Ahlu Sunna ee gobolka Galgaduud ayaa wada dhaqdhaqaaqyo ka dhan ah go’aanka ay dowladda Federaalka ciidamada ku geyneyso magaalada Dhuusamareeb.
Xalaad jahawareer ayaa lagu soo warramayaa inay ka taagan tahay halkaas, ka dib markii ay saaka gaareen diyaarado hor leh oo waday ciidamo ka tirsan kuwa dowladda Federaalka Soomaaliya.
Wali ma cadda sababta askartaas loo geeyey Dhuusamareeb, dawladdana kama aysan hadlin, hase yeeshee, waxay arrintaasi dareen colaadeed galisay maamulka Ahlu Sunna oo iyagana sida la sheegayo heegan galiyay ciidankooda.
Arrintan ayaa timid xilli dhawaan uu heshiis dhex maray madaxda dowladda Federaalka iyo kuwa maamulka Ahlu Sunna, ayna ku heshiiyeen in amniga gobolkaas ay la wareegto xukuumadda dhexe.
Mas’uuliyiinta Ahlu Sunna ay ka baxeen heshiiskaas, iyagoo ka cabanaya qodobbadii la isku afgartay qaarkood “oo la fulin waayay”.
War-saxaafadeed ay maanta soo saareen saraakiisha Ahlu Sunna ayey eedeyn culus ugu jeediyeen xukuumadda dhexe waxayna sheegeen inay dagaal qaawan kusoo qaadday Galmudug.
“Dowladda Federaalka ee Soomaaliya waxay ka baxday heshiiskii ay la gashay maamulka dowlad goboleedka Galmudug ee Ahlu Sunna Wal-Jamaaca, waxayna taas ka door bideen weerar iyo dagaal qaawan, iyagoo magaalooyinka Galmudug kasoo buuxiyay ciidamo ay garwadeen ka yihiin madax ka tirsaneyd argagixisada Al-Shabaab, kuwaasoo meesha ka saaray nabadgalyadii deegaannada Galmudug ay heysteen. Maamulka iyo shacabka reer Galmudug, ka dib markaan aragnay inay burbureen dhammaan heshiisyadii la galay, khatar weynna ay ka muuqato, waxaa loo sheegayaa, lana farayaa ciidamada qalabka sida iyo shacabka reer Galmudug inay u diyaar garoobaan difaaca naftooda, dadkooda, dalkooda iyo diintooda, ayna ilaaliyaan nabadgalyadooda faraha laga bixiyay”, sidaas waxaa lagu yiri war-saxaafadeed maanta kasoo baxay maamulka Ahlu Sunna.
BBC-da ayaa xiriirro kala duwan la sameysay wasaaradda arrimaha gudaha ee dowladda Federaalka Soomaaliya, balse ma suurtagalin inaan ka helno wax jawaab ah.
Hase ahaatee, xildhibaan Faarax Cabdi Xasan, oo u muuqda inuu la dhacsan yahay tallaabada xukuumadda federaalka ayaa BBC-da u sheegay inuusan jirin wax heshiis ah oo laga baxay.
“Aniga intaan ogahay, waqti xaadirkan Dhuusamareeb waxaa ka socda u diyaar garowga shirka dib u heshiisiinta beelaha Galmudug, kaasoo loogu talagalay in dib u heshiisiinta ka dib lagu dhiso maamul rasmi ah oo ka shaqeeya Galmudug, maadaama ay waqti adag soo martay, maamulkeediina uu khilaaf awgiis ku burburay. Ahlu Sunna iyo dowladda Federaalka wax bay isku ogyihiin, hadda waxa socda waa tabashooyin ka dhex jira beelaha Galmudug, mana jiro warka sheegaya in dowladdu ay waxyaabo khaldan ka sameyneyso Dhuusamareeb”. Ayuu yiri xildhibaan Faarax Cabdi oo ka tirsan baarlamaanka Federaalka.
Labada dhinac ma waxay qarka u saran yihiin inay dagaallamaan?
Janaraal Maxamed Nuur Galaal, oo ka mid ah saraakiishii hore ee ciidamada xoogga dalka Soomaaliya ayaa BBC-da u sheegay in magaalada Dhusamareeb ay ka taagan tahay xiisad colaadeed.
“Waxaan maqlay in meesha uu ka jiro diyaar garow dagaal. Wadaaddadii horay meesha u joogay waxay dusha ka fuuleen guryihii saraha ahaa, xarumihii ay heysteenna way adkeeyeen, dowladduna dhankeeda ciidan ayey geysay maanta, horayna wey u geysay. Marka saan saan dagaal ayaa ka jirta halkaas”, ayuu yiri Janaraal Galaal.
Wuxuu dhinaca kale ku baaqay in xaaladda la dajiyo, miiska wadahadalkana lagu xalliyo wax walba oo la isku maandhaafsan yahay.
“Waxaa suurtagal ah in dagaalku uu ku fido meelo kale, marka waxaa aniga ila quman in nabadda laga shaqeeyo, dagaalkuna faa’iido ma laha, nin ku guuleysanayana ma jiro”, ayuu yiri.
Dhawaan waxaa la qarameeyay qaar badan oo ka mid ah saraakiishii ciidamada Ahlu Sunna ee gobollada dhexe, balse waxaa lagu soo warramayaa in hadda qaarkood ay dib ugu laabteen fariisimihii hore ee maamulka Ahlu Sunna, ayna ku gacan seyreen heshiiskii dhex maray iyaga iyo dowladda Federaalka.
Wali ma jiro wax war ah oo ay dowladda Federaalka kasoo saartay tabasha Ahlu Sunna, waxaase lasoo tabiyay inay ciidanka Federaalka la wareegeen inta badan xarumihii muhiimka ahaa ee ku yaallay magaalada Dhuusamareeb.
“Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay baalmartay dastuurka iyo wadiiqadi lagu heshiiyey”
Ururka Ahlu-Sunna Waljamaaca, ayaa sheegay inuu aad u saluugsan yahay qorshaha dib u heshiisiinta ee ay Galmudug ka waddo Xukuumadda Federaalka ee Soomaaliya.
Image captionSheekh Maxamed Shaakir
Ahlu-Sunna ayaa bayaan ay soo saartay waxa ay ku sheegtay in aanay ku qanacsanayn sida loo wado shirka dib u hishiisiinta ee ka socoda magaalada Dhuuso-Mareeb.
Haddaba waxayaalaha ay saluugsan yihiin iyo bayaanka ay dib u heshiisiinta ay waddo Dowladda Federaalka Soomaaliya ka soo saareen waxaa BBC uga warramay Sayid Maxamed Xaashi oo ka mid ah xildhibaannada Galmudug ee ka soo jeeda dhanka Ahlu-Sunna.
“Waxaan saluugsannnahay waxaa waaye waxaa jirtay iney Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Galmudug ay heshiiyeen oo la isu yimid oo la yiri mugdi mugdigi jiray ha laga gudbo, shacabka deegaankana waxay filayeen in loo gudbo neecaaw iyo iney ummaddu u gudubto nabad, midnimo, wadajir iyo maamul goboleed dowladda dhex oggol iyo in maamul goboleedka deegaanka oo dhan uu u dhan yahay la dhiso.”
“Iyada oo arrimahaasi oo dhan la filayo ayaa waxaa soo ifbaxday in deegaannadi alshabaab laga xoreeyey in dib gacanta looga geliyo la rabo , in habraaci maamul ee la filayey in deegaanka laga dhisana la baal marayo arrimahaasi ayaaa keenay inaan batyaan aan dowladda dhexe sida ay wax u waddo kaga soo horjeedno soo saarno” ayuu yiri Xildhibaan Sayid Maxamed iney Ahulusunna waljamaaca.
Ahlusunna oo gashay heshiis khilaafka kala dhaxeyo dowladda dhexe ee Soomaaliya lagu soo afjarayo ayaa bishi June 2019-ka ciidamo ku wareejisay dowladda dhexe, si ay ciidamo qaran u noqdaan.
Maamulka Galmudug oo laba dhinac u kala jabnaa oo in muddo ah uu khilaaf kala dhaxeeyay Dowladda Federaalka, ayaa ugu dambeyn heshiis la galay Dowladda Federaalka Soomaaliya.
