XUKUUMADA WAXA AY KA QAADAN KARTAA KAALINTA UGU WAYN ISDHEXGALKA DADKA REER SOMALILAND SI LOOGA BAXO SAAMEYNTA QABIILKA OO QARANKUNA U SHAQEEYO.
Somaliland waa dal curdin ah oo jira 27sano oo bilo dhiman, waxa aafo ba’an ku haysa qabyaalada ama awoodaha qabaailka oo si qaldan loo adeegsaday oo wiiqaysa maamulkii dawladnimo iyo kala dambayntii maamul.
Waxaana aad moodaa in ay marba marka ka dambaysa soo noolaanayso oo wax caadiyaba laga dhigtey in xayndaabkii dawladnimo la iskala baxo oo si qabiil iyo kooxaysi loo xuub siibtay oo umadii warbaahinta isaga jawaabayso qabaail.
Haddaba hawlaha bulshadu way kala leedahay in xumaanta la suuliyaana waa diiniyan, dawladu kaalin muhiima ayey ku leedahay suulinta qabyaalada iyo kala qoqobka bulshada reer Somaliland, kaalintaasi oo ah mid wacyi galin iyo mid ficil muuqda ah.
Marka aan leeyahay ficil muuqda waxa aan uga jeedaa dawladnimo umadu hadhsanaysaa in ay ahaato mid nadiif ah oo cadaalad dadka u sameysa bulshaduna ay ka hesho adeegyo isku mid ah, iyo isku miisaamida xilalka gobolada iyo degmooyinka dalka.
Waxa soo raaca qodob muhiima ah oo dawladnimada iyo dalkaba qiimo u yeella oo ah in dawladu shaqaaleheegu noqdaan qaar gobolkasta ka soo shaqeyn kara oo la isku wada badelo shaqaalaha, isku duwayaasha iyo gudoomiyayaasha degmooyinka aan goleyaal deegaan lahayn.
Xukuumadii hore waxa ay ku dhiiratay in badhasaabada gobolada dalka is dhex galiso oo badhasaab kasta la geeyo gobolka uu ka soo jeedo maaha e gobol kale si maamulka dawladnimo qiimo u yeesho mansabyada qarankuna u shaqeeyaan oo aan masuulka loo arag qolo, isaguna si kalsooni leh u guto waajibaadkiisa shaqo.
Waxa in badan soo shaqeynayey oo dalkuba halkaa ku soo gaadhay waxa ay ahaayeen ciidamada qaranka oo iyaga ilaa maalintii la bilaabay uu is dhex galkooda iyo hawlahooga shaqo yahay in uu askarigu gobolkasta ka shaqeeyo oo loo diro, iyaga oo waliba dhaqaalohoogu yar yahay ayey qaranka qiimo u yeeleen.
Haddaba xukuumada maanta talada haysa iyo madaxda hay’adaha kale ee qaranka waxa aan u soo jeedin lahaa in shaqaalaha qaranka, isu duwayaasha iyo gudoomiyayaasha degmooyinka aan goleyaasha deegaanka laheyn iyo dhamaan hay’adaha qaranka iyo laamohooga ay isku wada badesho oo qofwaliba ka shaqeeyo gobolkii/Degmadii uu ka soo jeeday maahee Gobol/Degmo kale, arintaasi hal caqabad uun baa ka hor iman karta oo ah dhaqaalaha uu qofku ku noolaanayo.
Halkaa caqabad na waala dabooli karaa oo dhaqaalaha hadii la galiyo dadka qaranka u shaqeynaya shaqaale iyo ciidanba qarankeenu wuxuu noqon doonaa mid la jaan qaada sida dawladaha aduunku u shaqeeyaan, shaqaalaha iyo ciidamada qaranku leeyahay na haybadii, maamuuskii iyo mudnaantii ay bulshada kale dheeraayeen loo sameeyo.
Marka intaa la sameeyo waa hubaal in aan qofna meel yeelanayn uu laabta ku garaacdo umaduna waxay heli doontaa adeegyo shaqo oo siman oo aan abtirsiin iyo reer hebel midna aheyn ee ay dadku dawladnimada aaminaan oo ay ku kalsoonaadaan.
Aragtidayda
Muhamed Dhimbiil
