“Qiso Tariikhda Gashay Oo Dhex Martay Afar Siyaasi Iyo Silaanyo U Dhaxeeya: Muj: Maxamed Kaahin Iyo Muj: Dhegowayne: Xirsi Cali Xaji Xasan & Maxamed Biixi Yoonis.” Taariikhdu waa hagaha kaliya ee sugan tilmaamana ummad kasta waxay soo marto iyo taariikhaha kala duwan ee sida ma hadhada ah ay ula soo kulmaan. Sidaa darteed mar walba in la xaqiijiyo oo la ururiyaa waa xilalka ugu waaweyn ee ummad kasta iskeed u saaran. Waxaynu maqaalkan ku soo qaadanaynaa laba dhacdo oo si isku mid ah u dhacay balse siyaabo kala duwan tariikhda u galay. Qisadani waxay sanado kala duwan si isku mid ah ula soo gudbonaatay afar siyaasi oo lababa dhinac u wada socdeen, kuwaas oo kala ah Muj: Maxamed Kaahin Axmed iyo Muj: Ibraahim Cabdillaahi Xuseen (Dhagoweyne) oo dhinac ah, Xirsi Cali Xaji Xasan & Maxamed Biixi Yoonis oo iyaguna isku dhinac ah. Waxaana labada qisaba Gudoonshe ka ah Mud. Axmed Maxamed Maxamuud (Silaanyo) oo marna ahaa Madaxweyne marna Guddoomiyaha Xisbiga KULMIYE.
Hadaynu ku horayno tariikhda ay wadagaan Muj: Maxamed Kaahin Axmed Iyo Muj: Ibraahim Cabdillaahi Xuseen (Dhegoweyne). Aynu xusno tariikhda badda ah ee ay labadan Mujaahid ku soo wada jireen 30-kii sanno ee ugu danbeeyay.
Muj: Maxamed Kaahin wuxuu aha intii aannu tallaabin Gaashanle Sare, isagoo aha madaxii sahanka ee qaybtii 26-aad. Muj: Ibraahim Cabdillaahi Xuseen (Dhegoweyne) Wuxuu isna taliye ka aha Gobolka Bari ee Dalka Soomaaliya, halkaas oo ay ka jirtay Jabhadii SSDF-tu, in kasta oo aanu Maxamed Kaahin isagu tagin Gobolkaas oo ay ugu danbaysay 1976, hadana labadan Mujaahid waxaa ka dhaxeeyay ilaa wagaas oo ka soo bilaabmaysay horaanti todobatanaadkii waxay ahayeen saaxiibo isku dheer oo nafta isu bixiya, ka sokow degaanka isku dhaw ee ay ka soo jeedaan iyo Abtinimada ay isu yihiin waxaa u dheera rafiiqnimadaas.
Shacbiga reer Somaliland ka dib markay iyagoo danta guud ee qawmiyada Soomaaliyeed eegaya ayay lixdankii doorbideen isku keenida qawmiyada Soomaaliyeed ayey horseed u noqdeen isku darsadkii British Somaliland iyo Italian Somalia. Hase yeeshee markii maamuladii kala danbeeyey si danta guud ka durugsan ugu hal maaleen kheyraadkii, deeqdii iyo nidaamkii dawladnimo laheyd ayaa waxaa soo baxay in si bani’aadnimada ka durugsan oo ah dhac, boob iyo dil loogu abaal guday ummadii Xoriyadeedii danta guud u hurtay. Taas ayaa keentay inay labada Mujaahid: Maxamed Kaahin Axmed Iyo Muj: Ibraahim Cabdillaahi Xuseen (Dhegoweyne) ay safka hore ka galaan dagaalkii xoraynta Somaliland oo ay kawada mid noqdeen SNM. Muddadii halganka waxay wadageen dhacdooyin tariikhda galay oo isku sid kanaa. Maxamed Kaahin Axmed waa taliyihii dagaalkii Buraha (Marriye) halka Ibraahim Dhagoweyne aha taliyihii ciidamadii buurta Sheekh galay, 1984-kii.
Sidoo kale Maxamed Kaahin waa taliyihii ciidamadii Burco galay isaga iyo Axmed Mirre, waanu ku dhaawacmay halka Muj: Ibraahim Dhagoweyne uu aha taliyihii ciimaddii Hargaysa soo galay, wakhtigaas isna wuxuu dhaawac ka soo gaadhay caloosha. Markii dalka la soo galay waxay noqdeen saxiibo laysku xanto marba ka joogana lagu xasuusto ka maqan, iyagoo Mucaarid ku wada noqday Xukuumaddii saxiibkoodi SNM ee Cabdiraxmaan Tuur, oo ay isku dhaceen sarakiishi calan casta, waxayna labada Muj: Maxamed Kaahin iyo Ibraahim Dhagoweyne meel kawada taagnayeen dagaladii wagaas ka dhacay Berbera iyo Burco, iyagoo si gooniya looga dareemayay saxiibtinimada u gaarka ah.
Markale ayay shacbiga Somaliland sida cadeeda u xaqiiq sadeen gundheerida saxiibtinimo ee labada Mujaahid, kadib markii Ibraahim Cabdillaahi Xuseen (Dhegoweyne) uu ka hadhi waayay saxiibkii Maxamed Kaahin oo ay Mucaarid ku wada noqdeen markale Xukuumaddii Maxamed Xaji Ibraahim Cigaal, arrintaas oo dagaal xoogan uu ku qaaday Madaxweyne Cigaal, maadaama oo ay dhagoweyne qoys hoose ahaayeen, waxay kadib wada aasaaseen iyaga iyo Muj: Cabdiraxman Aw Cali iyo haldoor kale oo uu Guddoomiyaha Guurtidu kamid aha ururkii ASAD, waxayna mucaaridkii ay ku hayeen Xukuumaddii Maxamed Xaji Ibraahim Cigaal ay sii xoogaystay wakhtiga ururkii ASAD. Balse nasiib darro saxiib tinimadaas 30-ka sanno ka badan ee labada Mujaahid waxay soo gebo gabawday sanadkii 2008, shir weynihii Xisbiga KULMIYE ee lagu qabtay Ambassador Huteel.
Maxaa Dhacay Markaas??.
Waxaa dhacay in jagada Guddoomiye ku-xigeenka Xisbiga ay isu soo sharaxeen Muuse Biixi Cabdi iyo Ibraahim Cabdillaahi Xuseen (Dhegoweyne). Maxamed Kaahin wuxuu si weyn olole ugu jiray saxiibkii Muj: Dhagaweyne, isagoo ku kacsanaa Muuse Biixi Cabdi, hasayeeshe Guddoomiyaha Xisbiga KULMIYE ee wakhtigaas oo aha Axmed Maxamed Silaanyo, Madaxweynaha hadda, wuxuu u yeedhay Maxamed Kaahin Axmed, isagoo u sheegay inuu raaco Muuse Biixi Cabdi, sidaa daraadeed uu tageeradiisa kala noqdo Ibraahim Dhagoweyne, maadaama oo tartanku kulu laaday. Muj: Maxamed Kaahin taladii Axmed Silaanyo ee ahayd saxiibka ka hadh oo Muuse Biixi Cabdi weeye taladaydu hadaan ahay Guddoomiye Silaanyo-e raac, wuu aqbalay isagoo shirweynihii uga codeeyay Muuse Biixi Cabdi kana leexday Saxiibkiisi 30-ka sanno in kabadan uu rafiiqa la soo ahaa, halkaas ayaanay ku soo xidhantay tariikhdii labada Mujaahid.
Labada Siyaasi Ee Xirsi Cali Xaji Xasan iyo Maxamed Biixi Yoonis,
Maxaa Ka Dhacay??. Xirsi Cali Xaji Xasan iyo Maxamed Biixi Yoonis, iyagu sidaa way ka duwanayeen manay ahayn laba siyaasi oo isku gedo ah, tariikhdaas baaxada leh ee labada Mujaahidna iyagu islama ay soo marin. Waxaa isugu horeysay sannadkii 2013, wakhtigaas oo Wasiirka arrimaha debadda laga dhigay Maxamed Biixi Yoonis. Rafiiqoodii ugu dheera wuxuu jiray muddo 2-sanno ku siman, waxayse siweyn isu garabsadeen loolankii Xisbiga KULMIYE isagoo Xirsi Cali Xaji Xasan oo aha Wasiirka Madaxtooyadu uu tageeray saxiibkiisa cusub ee Maxamed Biixi Yoonis oo ay si weyn u tartamayeen Guddoomiyaha Xisbiga KULMIYE Muuse Biixi Cabdi.
Si lamid ah dhac-dadaas hore ayuu markale Mud. Axmed Maxamed Silaanyo oo wakhtigan ah Madaxweyne ugu yeedhay Xirsi Cali Xaji Xasan, isagoo u sheegay inuu si lamid ah sidii uu faray 2008, Maxamed Kaahin inuu Wasiir Xirsi ka hadho tageerista Maxamed Biixi Yoonis, taas badal keenadana u leexiyo Muuse Biixi Cabdi oo Madaxweynuhu wato. Xirsi Cali Xaji Xasan oo ahaa Wasiirka Madaxtooyada markaas, wuxu yeelay si ka duwan sidii Mujaahidka weyn ee Maxamed Kaahin yeelay, oo ah inuu Mud. Axmed Silaanyo oo ah Madaxweynihiisi xukumaayay ku qanciyo in aanu arrinkaas qaadan Karin, maadaama oo uu ninkaas (Biixi Yoonis) dhisaayay sidaa daradeedna uu tallo kula laabandoono taas oo keentay inuu u sadqeeyo xilkiisi awooda badnaa ee Wasiirnimo oo uu iska casilay, balse uu badbaadi laha haddii uu talada Madaxweynaha qaato. Waxayna qisadani noqonaysa halku dhigeedu. Saddexdii Sanno Ee Ka Abaalka Wanaag Sanaaday 30-ka Sanno.
Cabdillaahi Axmed Jaamac
Xigasho Geeska Afrika
